Het MKBA-proces bij MIRT-verkenningen

Samenvatting

Steunpunt Economische Expertise (SEE) is een belangrijk bron van informatie en begeleiding in het proces en uitvoering van de MKBA (www.rwseconomie.nl).

Voor MKBA-opstellers:

• Om tot een goed onderbouwd analyse te komen is maatwerk en vakmanschap vereist: ieder project heeft zijn eigen uitdagingen die specifieke effecten met zich meebrengen.
• Vaak zijn de belangrijkste effectbepalingen voor de MKBA de beschikbare gegevens over kostenramingen, de uitgevoerde verkeers- of andere analyses en de gegevens uit de milieueffectrapportage (MER).

Voor beleidsmedewerkers en -adviseurs:

• Bij het vaststellen van het nulalternatief en de projectalternatieven, speelt de milieueffectrapportage (MER) een belangrijke rol. Als deze de zelfde alternatieven beschrijft als in de MKBA onderzocht worden, zijn er grote synergie-effecten te bereiken tussen de onderzoeken.
• De MER en MKBA moeten tegelijk klaar zijn om samen naar de Tweede Kamer te gaan.
• Voor de kwaliteitsborging kan de MKBA-opsteller tijdens de uitvoering van de MKBA advies vragen bij Steunpunt Economische Expertise, en kan er een begeleidingsgroep samengesteld worden.

Organisatie en proces

Het gedachtegoed en de technieken van de MKBA houden in dat alle relevante aspecten die een effect hebben op de welvaart in de samenleving, meewegen in de besluitvorming (beschreven in de Algemene Leidraad). De MKBA kan ook inzicht geven in waar effecten terecht komen. Om tot een goed onderbouwde analyse te komen is maatwerk en vakmanschap vereist: ieder project heeft zijn eigen uitdagingen die specifieke effecten met zich meebrengen. Hieronder staat het globale proces om tot de opstelling van een MKBA in een MIRT verkenning te komen: van probleemverkenning tot toetsing en aanbieding aan de Tweede Kamer. Voor een gedetailleerde beschrijving van processtappen van de MIRT verkenning wordt verwezen naar de handreiking MIRT en MER, verkenning en planuitwerking.

Deadlines en vereisten

• De MKBA dient uiterlijk 2 maanden voor het beslissende MIRT-debat beschikbaar te zijn voor de Tweede Kamer.
• Het rapport wordt begeleid door een beleidsbrief met daarin de belangrijkste bevindingen van de MKBA, de consequenties die deze hebben voor de besluitvorming, en de belangrijkste motiveringen daarachter. Deze beleidsbrief wordt samengesteld door de opdrachtgever bij de beleidskern en is gebaseerd op de bevindingen van de MKBA.
• Om de inzichten die met de MKBA zijn verkregen goed te gebruiken bij de beleidsvoorbereiding, is het nodig de resultaten op een duidelijke, toegankelijke en reproduceerbare manier te presenteren. De bevindingen van de MKBA moeten een overzichtstabel bevatten. Zowel de fysieke effecten van de projectalternatieven als de vertaling daarvan naar de maatschappelijke welvaart moeten aangegeven worden. Het MKBA-rapport moet beginnen bovendien met een samenvatting. Lees meer over het presenteren van de resultaten.

Kwaliteitsborging en toetsing

De kwaliteitsborging voor MKBA’s in de MIRT-verkenning wordt ondersteund door Steunpunt Economische Expertise (SEE). Vroegtijdig contact op te nemen is daarom raadzaam om afspraken te maken over de werkwijze.

Om tot een goede kwaliteit MKBA te komen moeten de volgende stappen worden doorlopen:

• Volg deze werkwijzer.
• Betrek vroeg in het proces (bij de probleemverkenning) MKBA–kennis.
• Het opstellen van een MKBA vereist vakmanschap. Zorg bij uitbesteding voor een deskundige partij.
• Presenteer de MKBA niet alleen als het resultaat van een rekenkundige analyse, maar neem de gebruiker mee in "het verhaal van de MKBA".
• Stel een begeleidingscommissie in die zicht houdt op de uitvoering van de MKBA. Zorg voor voldoende deskundigheid en draagvlak in deze commissie.
• Laat de MKBA (onafhankelijk) toetsen door SEE voordat deze definitief wordt gemaakt. Er kan (bijvoorbeeld om politiek-bestuurlijke redenen) ook worden besloten om een second opinion uit te laten voeren door KIM, CPB of PBL.
• Om vertraging door reparaties achteraf te voorkomen, is het aanbevolen om de toets van de MKBA gelijktijdig te laten plaatsvinden met de toets van de MER.

In de afrondingsfase wordt de MKBA bij MIRT-verkenningen verplicht getoetst, resulterend in een intern advies van RWS. De uitvoering van de toets wordt gecoördineerd door SEE, en daarom dient het MIRT-projectteam contact op te nemen met SEE. Uitzondering vormen spoorprojecten, deze worden extern getoetst. Andere uitzonderingen vormen de MKBA’s van zee- en luchthavens en Speciale Rijksprojecten. MKBA’s van Lucht- en zeehavens (die niet onder het MIRT vallen) worden niet door SEE getoetst. Bij Speciale Rijksprojecten en zeehavenprojecten (Bron: Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2004). Nota Zeehavens, anker van de economie) is een second opinion op de MKBA verplicht. Voor deze type projecten dient er in de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (of een afzonderlijk document) een ‘maatwerk’ voorstel gedaan te worden, dat getoetst wordt door een onafhankelijke instantie (zoals CPB, PBL, KiM) en/of een externe toetsingscommissie. Ook bij andere projecten kan het MIRT-projectteam besluiten (bijvoorbeeld vanwege politiek-bestuurlijke gevoeligheid) om een second opinion op de MKBA te laten uitvoeren door het KiM, het CPB of het PBL.

SEE stuurt de resultaten van de toets met een advies aan het MIRT-projectteam. Na de toetsing en eventuele aanpassingen van de rapportage wordt de MKBA vastgesteld. Het rapport wordt door het MIRT-projectteam overgedragen aan het beleid om deel uit te maken van de onderbouwing van de voorkeursbeslissing. Zie figuur 3.1.

Steunpunt Economische Expertise

Het Steunpunt Economische Expertise van Rijkwaterstaat ondersteunt de MIRT-projectleiders en opstellers van MKBA’s op verschillende manieren:

• denkt mee bij probleemverkenning en de definitie van alternatieven vanuit MKBA perspectief;
• geeft advies aan MIRT-projectleiders bij de uitbesteding van MKBA’s
  • opstellen uitvraag
  • aandragen geschikte opdrachtnemende partijen
  • beoordeling offertes;
  • inhoudelijke begeleiding van de uitvoering van de MKBA;
• beheer van kengetallen die input zijn in de MKBAs (vooral voor transportgerelateerde vraagstukken);
• advisering over discontovoet;
• toetsen van eindproduct aan geldende voorschriften.

Ga naar

vorige pagina  |  volgende pagina