Infrastructurele en andere ruimtelijk projecten hebben invloed op de leefomgeving. De effecten hiervan voor het milieu, het klimaat, de luchtkwaliteit, de waterkwaliteit, geluidsoverlast moeten in maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA’s) beschreven worden, ook in relatie tot de betekenis van die effecten voor de welvaart. Bij de relevante documenten vindt u de kengetallen en tabellen voor bovengenoemde aspecten.
Effecten op de leefomgeving
Het waarderen van effecten op de leefomgeving is niet altijd (volledig) mogelijk. Voor het monetariseren van leefomgevingseffecten in wegenprojecten kunt u zich het beste baseren op het rapport van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Als opsteller van een MKBA beoordeelt u zelf of het toepassen van deze kengetallen voor u afdoende is. Heeft u sterke redenen om van de kengetallen af te wijken, dan is dit in specifieke gevallen mogelijk. Onderbouw dit dan in uw analyse.
Voor projecten waarbij milieu(beleid) het hoofddoel is van het project, is het nodig de werkwijzer MKBA op het gebied van milieu te volgen.
Koolstofdioxide en de beprijzing in de MKBA
De referentiescenario's van de Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving (WLO) beschrijven een CO2-prijs en -prijsstijging per scenario. Deze prijzen staan hieronder en moeten worden toegepast bij MKBA's die gebruikmaken van WLO-scenario's.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen ETS-prijs en CO2-prijs. De ETS-prijs is een 'echte' prijs die bedrijven moeten betalen om het recht te krijgen om een ton CO2 uit te stoten. De CO2-prijs is een schaduwprijs die de waardering van de schade veroorzaakt door CO2 aangeeft. ETS-prijzen worden niet gebruikt in MKBA's.
CO2-waardering in MKBA's
| Prijzen (€ per ton CO2) | 2015 | 2030 | 2050 |
|---|---|---|---|
| Efficiente prijs hoog | 48 | 80 | 160 |
| ETS-prijs hoog | 5 | 40 | 160 |
| Efficiente prijs laag | 12 | 20 | 40 |
| ETS-prijs laag | 5 | 15 | 40 |
| Efficiente prijs 2 C graden | 60-300 | 100-500 | 200-1000 |
| ETS-prijs 2 C graden | 5 | 100-500 | 200-1000 |
Zie voor meer informatie het achtergronddocument WLO-klimaatscenario's en de waardering van CO2-uitstoot in MKBA's (CPB/PBL, 6 december 2016).
Luchtkwaliteit en emissies
Luchtkwaliteit betekent hier de aanwezigheid van voor de mens schadelijke stoffen in de lucht. Luchtkwaliteit wordt gemeten aan de hand van concentraties van deze stoffen in de lucht. Er bestaan honderden van deze (meetbare) stoffen. Deze zijn hier niet allemaal gepubliceerd.
Voor weginfrastructuur moeten tenminste de volgende stoffen meewegen in een MKBA:
- Fijnstof: scheikundige naam is PM2.5 (grotere fijnstof heet PM10)
- Stikstofoxiden: scheikundige naam is Nox (verzamelnaam)
- Koolstofdioxide: scheikundige naam is CO2
De welvaartseffecten van luchtkwaliteit hebben betrekking op de volksgezondheid. Een verslechtering in de luchtkwaliteit veroorzaakt gezondheidseffecten. Met kengetallen kunnen deze effecten algemeen beprijsd worden. De te hanteren kengetallen zijn te vinden in de Handboek Milieuprijzen 2023.
Milieuprijzen voor belangrijke emissies
Waarderingen voor de meest voorkomende milieugevaarlijke stoffen, in €/kg emissie, voor emissies naar lucht zijn te vinden in het rapport Handboek Milieuprijzen 2023.
Wij adviseren om, conform de werkwijzer 'MKBA’s op het gebied van milieu' de prijzen uit het Handboek Milieuprijzen 2023 te gebruiken om een onder- en bovenwaarde van de effecten te berekenen. De onder- en bovenwaarden moeten worden toegepast in zowel het WLO-scenario Hoog als Laag.
Geluid
De effecten van geluidsoverlast op mensen varieert van hinder tot slaapverstoring tot hogere bloeddruk (World Health Organization, 2011). Het geluidsniveau van de omgeving kan veranderen door een project of maatregel, zoals het aanleggen of verbreden van een (vaar)weg of door innovatieve geluidsschermen en materialen. Het waarderen van veranderingen in geluid is afhankelijk van de beschikbare informatie in het project of programma.
Wij adviseren om, conform de werkwijzer 'MKBA’s op het gebied van milieu' de prijzen uit het Handboek Milieuprijzen 2023 te gebruiken om een onder- en bovenwaarde van de effecten te berekenen. De onder- en bovenwaarden moeten worden toegepast in zowel het WLO-scenario Hoog als Laag.
Natuur, water en bodem
Ruimtelijke projecten hebben meestal invloed op de natuur, de waterhuishouding en de bodem. Het SEE schrijft geen generieke kengetallen voor om deze effecten te waarderen. Het is wel belangrijk om deze effecten te beschrijven en volwaardig te presenteren. Maak daarbij gebruik van beschikbare informatie, kennis en methoden.
Het SEE werkt aan waterprojecten, bijvoorbeeld voor Waterveiligheid, Zoetwater en het Deltaprogramma. SEE kan adviseren hoe effecten op natuur, waterhuishouding en bodem een volwaardige plek krijgen in de maatschappelijke kosten-batenanalyse of verwante, economische studies.
Het Handboek Milieuprijzen 2023 bevat kengetallen voor emissies naar water gebaseerd op modellen die uitgaan van een gemiddelde Europese situatie. Indien het in een MKBA gaat om grote effecten voor emissies naar water, is het aanbevelingswaardig een eigen impact pathway-benadering te ondernemen.
Disclaimer
Het kan gebeuren dat er een fout of onduidelijkheid staat in een van de tabellen met kengetallen op deze website. Wij vragen u in dat geval vriendelijk om ons hierop te wijzen. Het Steunpunt Economische Expertise is niet verantwoordelijk voor de uiteindelijke toepassing van kengetallen in maatschappelijke kosten-batenanalyses. Die verantwoordelijkheid blijft bij de opsteller van de maatschappelijke kosten-batenanalyse. Bij vragen of twijfel kan het Steunpunt Economische Expertise wel adviseren of, bij terugkerende kwesties, een memo of nieuwe richtlijn publiceren.